Forens word je niet alleen

Hoe word je eigenlijk forens? Er zijn maar weinig mensen die daar op een dag bewust toe besluiten. Je woont in een leuke stad, je kinderen gaan er naar school en je partner werkt dichtbij. Maar banen voor jou zijn niet binnen een straal van 50 kilometer te vinden. Uiteindelijk vind je er wel één, maar die is niet om de hoek. Je werkgever wil jou en jij wilt je werkgever; zo wordt een nieuwe forens geboren. Eigenlijk net als bij een lat-relatie: als zelfstandige vrouw in Zuid-Limburg met werk om de hoek, had je ook liever een Limburger aan de haak geslagen. Maar je werd verliefd op een Tilburger en nu zul je het reizen, de lange telefoongesprekken en je twee tandenborstels voorlopig voor lief moeten nemen.

 
Woon-werkverkeer is geen privé-aangelegenheid
Er is al veel geschreven over de wenselijkheid of onwenselijkheid van de plannen om de reiskostenvergoeding voor woon-werkverkeer te belasten. Ik wil echter graag één van de aannames achter die plannen belichten. Dat is de aanname dat woon-werkverkeer een privé-aangelegenheid van de werknemers is. Dat is het niet! Werkgever en werknemer gaan een relatie aan, ze besluiten dat ze met elkaar verder willen, ondanks de fysieke afstand.
 
Of, zoals het ook vaak gaat, werkgever en werknemer zitten dicht bij elkaar maar de werkgever verhuist. Prima, zegt de werknemer, maar hoe doe je dat met mij? Werkgever en werknemer nemen het reizen voor lief. Als de werkgever daar een vergoeding tegenover stelt, is dat iets van hen samen. Geen inkomen, geen belastinggeld, gewoon een goede regeling om de relatie goed te houden.
 
Bekijk het breder 
Forens word je dus samen en het vraagt enige creativiteit om dat goed met elkaar te regelen. Als projectleider van het Kenniscentrum Werk & Vervoer van de vakbonden initieer ik nu drie jaar lang namens werknemers projecten in bedrijven en aan cao-tafels om slim werken en slim reizen mogelijk te maken. Die projecten variëren van invoering van Het Nieuwe Werken en goede thuiswerkregelingen tot het stimuleren van openbaar vervoer en fiets.
 
Eén van de lessen die ik in die projecten heb geleerd is dat het alleen werkt als werkgever en werknemer allebei het belang zien. Dat het geen gunst is van de werkgever omdat de werknemer zo nodig zijn kinderen naar school wil brengen. En ook geen lijdzaam volgen van de werknemer omdat de werkgever zo nodig wil bezuinigen op reiskosten. Er moet een moment aan de lunchtafel zijn dat je tegen elkaar zegt: maar dat kan toch veel slimmer? Hoe gaan we dat nou eens goed met elkaar regelen?
 
Werkgever, denk mee 
Nu de plannen van de Kunduz- of wandelgangencoalitie boven de markt hangen, zie ik een vervelend neveneffect. Ik spreek met werkgevers die met mij mee verzuchten dat deze plannen het leven niet gemakkelijker maken. Maar die dan opgelucht constateren dat het uiteindelijk niet hun probleem is. Hun werknemers worden immers belast en niet zij. Jammer dat zo’n flexibel reispotje niet meer gevuld kan worden en dat ze niet meer collectief ov-kaarten kunnen inslaan maar ja, daar kunnen ze weinig aan doen. De werkkostenregeling is immers al lang gevuld met de kosten van het zakelijk verkeer.
 
Gelukkig zijn er ook goede uitzonderingen. Maar het uitgangspunt dat deze bezuiniging in eerste instantie een probleem van werknemers is, draagt niet erg bij aan het enthousiasme om samen naar goedkopere en groenere manieren van reizen en werken te zoeken.
 
Slimme oplossingen om goede forensen te behouden
Mijn oproep aan een nieuw kabinet zou daarom zijn: respecteer dat zowel woon-werkverkeer als zakelijk verkeer zaken zijn waar werkgevers en werknemers samen uit moeten komen. Zorg dat er (fiscale) ruimte blijft om maatwerk afspraken te maken. Belast de kilometers, maar niet de forens. Urgenter is mijn oproep aan werkgevers. Ga niet achterover leunen. Blijf met ondernemingsraden en vakbonden zoeken naar slimme manieren om wel te vergroenen, maar niet je goede forensen te verliezen!

Deze blog is ook verschenen op www.reiskostenblog.nl op donderdag 7 augustus 2012