Geen nieuwe vakbeweging? Kansen gemist!

“De nieuwe vakbeweging is er al, maar moet alleen nog worden opgericht”, schrijven Jetta Klijnsma en haar kwartiermakers in het op 1 mei jl. gepresenteerde werkdocument 'De ontwikkeling van de nieuwe vakbeweging'. Dat het met die oprichting niet zo vlot loopt, is de afgelopen weken wel duidelijk geworden. De nieuwe vakbeweging is door het zand van de macht en het geld al piepend en knarsend tot stilstand gekomen voordat er überhaupt een begin is gemaakt met de oprichting ervan. Ik lees zojuist dat er niet vóór mei 2013 enige beweging wordt verwacht.

Je kunt natuurlijk denken: “Laat ze bij dat FNV maar in hun eigen sop gaar koken”, maar dat zou te cynisch zijn. Klijnsma schetst - naast een organisatorische, bestuurlijke omslag - namelijk ook een fundamentele inhoudelijke omslag die de nieuwe vakbeweging moet maken; een omslag  van aandacht voor de werknemer met een vast contract naar alle werkenden, van verdelingsvraagstukken naar ontwikkelingsvraagstukken en van oriëntatie op sectoren naar een blik over de sectoren heen. Kortom: van behoudend naar progressief, van vasthouden naar aanpassen en van passief naar actief. En dat lijkt mij in het licht van maatschappelijke en economische ontwikkelingen een goede, zo niet de enig mogelijke omslag voor de vakbeweging. Gebeurt dat niet, dan zal niet alleen het aantal leden gestaag blijven dalen, maar worden grote groepen werknemers kansen ontnomen om zich te ontwikkelen en een goede positie op de arbeidsmarkt te verwerven en te behouden. En met name over dat laatste maak ik me zorgen.

Actievoeren tegen Kunduz-, Catshuis- of Lente-akkoorden doe je maar via politieke partijen en het stemformulier. Waar werknemers echt wat aan hebben, is een club, beweging, organisatie of hoe je het ook wilt noemen, waar ze zich verenigen op basis van vak en beroep, zodat ze van elkaar kunnen leren, en waar ze  toegang hebben tot bijna oneindige hoeveelheid kennis over werk, scholing en arbeidsvoorwaarden. Dat helpt hen verder. Gebeurt dat niet, dan ben ik bang dat grote groepen werknemers minder kansen krijgen om zich te ontwikkelen. Werkgevers zullen maar beperkt een bijdrage leveren. Je eigen ontwikkeling is tenslotte ook je eigen verantwoordelijkheid. Een nieuwe vakbeweging kan helpen om deze verantwoordelijkheid in te vullen, maar dan moet ze wel het belang van alle werknemers centraal stellen; niet dat van een beperkte groep die zich vooral afzet tegen elke vorm van verandering en vooral uit is op de macht.