Het doolhof van werkloosheid en het SER-advies

Als je als oudere vakman of vakvrouw na een langdurig dienstverband wordt ontslagen, betreed je een nieuwe wereld. Een wereld waarvan je de spelregels niet kent en waarin anderen je de weg moeten wijzen. De mensen die dat doen, zijn vaak jonger dan jij en ze kennen je vak niet. Ze weten wel wat er in je CV moet staan, dat je diploma’s moet hebben en een LinkedIn-profiel. Was je jarenlang de zorgzame verpleger, de betrokken docent of de handige operator, nu ben je een vreemdeling in een wereld waarvan je de taal niet kent. Je begeleiders merken dat al snel op, bekijken je meewarig en gaan luid en langzaam tegen je praten:‘Vaste contracten, meneer? Die bestaan niet meer, hoor! Een sollicitatiebrief? Nee nee, mevrouw, u moet op Twitter!’.

Als je je als werkzoekende bij het UWV hebt ingeschreven, wordt je toestand zorgelijker. Op je eerste uitnodiging voor een gesprek, prijkt reeds de waarschuwing dat gebrek aan medewerking leidt tot korting op je uitkering. Te veel eigen initiatief (lees: je meldt jezelf aan voor een opleiding, maakt een website voor een eigen bedrijf of wordt vrijwilliger) wordt niet gewaardeerd en voor je het weet, zit je in een corrigerend gesprek. Je doet er wijs aan snel die baan te vinden - en krijgt daartoe wekelijks automatische baanaanbiedingen die verrassend genoeg allemaal 100% matchen - om niet in de verplichte 50plus-klas te eindigen, of erger: na enkele jaren proefkonijn te worden in de nieuwste, gemeentelijke experimenten om ervoor te zorgen dat bijstandstrekkers iets terug doen voor de samenleving.

De manier waarop een samenleving omgaat met haar burgers die stomme pech hebben, zegt denk ik veel over de mate van beschaving. Wat zegt het over onze samenleving dat we mensen die hun baan kwijtraken óf als kleuters óf als potentiële fraudeurs behandelen?

In het Sociaal Akkoord van 2014 hebben werkgevers en werknemers afgesproken dat zij zich weer gaan bemoeien met ‘van werk naar werk’-begeleiding. In het recente SER-advies ter voorkoming van werkloosheid (www.ser.nl/~/media/db_adviezen/2010_2019/2015/werkloosheid-voorkomen.ashx), bevestigen sociale partners die afspraak en dringen zij aan op pilots. Veel mensen zijn sceptisch over deze aanpak, de voorzitter van het UWV, Bruno Bruins, voorop. Ze hebben een punt: de oude arbeidsbureaus, waarin de sociale partners aan het stuur zaten, blonken niet uit in succes. Als het alternatief echter de wantrouwende benadering van de overheid is of de selectie aan de poort van de markt, dan lijkt mij de keuze voor de hand liggend. En als één partij het aan zichzelf verplicht is om vanuit werknemers te blijven denken, hen te versterken in plaats van de les te lezen, dan zou het toch de vakbeweging moeten zijn? Laat de echt betrokken loopbaanpartners maar opstaan.